Η ιδέα ότι η πραγματικότητα που βιώνουμε μπορεί να είναι μια προσομοίωση ένα «Matrix» δεν είναι απλώς ένα σενάριο επιστημονικής φαντασίας, αλλά μια θεωρία που απασχολεί σοβαρά φιλοσόφους, φυσικούς και τεχνολόγους. Αν ισχύει, αυτό σημαίνει ότι η ύπαρξή μας είναι παρόμοια με εκείνη ενός χαρακτήρα σε ένα βιντεοπαιχνίδι ή μιας οντότητας σε έναν εικονικό κόσμο. Ποιες είναι όμως οι πιθανότητες να ζούμε σε μια προσομοίωση και τι ενδείξεις έχουμε για κάτι τέτοιο;
Η φιλοσοφική ρίζα της θεωρίας
Η ιδέα μιας προσομοιωμένης πραγματικότητας έχει βαθιές ρίζες στη φιλοσοφία. Ο Πλάτωνας, στην «Αλληγορία του Σπηλαίου», περιέγραψε ανθρώπους που ζουν σε μια σπηλιά και βλέπουν μόνο σκιές της πραγματικότητας, χωρίς να γνωρίζουν ότι υπάρχει ένας ευρύτερος κόσμος πέρα από αυτήν. Παρόμοια, ο Ρενέ Ντεκάρτ αναρωτήθηκε αν ένας «κακόβουλος δαίμονας» μας εξαπατά και μας κάνει να πιστεύουμε σε μια ψεύτικη πραγματικότητα.
Στη σύγχρονη εποχή, η σκέψη αυτή πήρε νέα μορφή με την υπόθεση του φιλόσοφου Nick Bostrom το 2003. Ο Bostrom πρότεινε ότι εάν ένας πολιτισμός αναπτύξει αρκετά προηγμένη τεχνολογία, θα μπορούσε να τρέχει προσομοιώσεις προγόνων του. Αν οι προσομοιώσεις αυτές είναι πολλές, τότε η πιθανότητα να είμαστε μέσα σε μία από αυτές είναι μεγαλύτερη από το να είμαστε στην «πραγματική» πραγματικότητα.
Τι λέει η φυσική για την προσομοίωση;
Η κβαντική φυσική έχει δώσει ορισμένες ενδείξεις που κάνουν τη θεωρία της προσομοίωσης να φαίνεται πιθανή.
Το πρόβλημα της κβαντικής παρατήρησης: Στην κβαντομηχανική, τα σωματίδια φαίνεται να υπάρχουν σε μια υπερθετική κατάσταση (πολλά πιθανά αποτελέσματα ταυτόχρονα) μέχρι να παρατηρηθούν. Αυτό θυμίζει έναν μηχανισμό βιντεοπαιχνιδιού, όπου ο κόσμος φορτώνεται μόνο όταν ο παίκτης τον κοιτάζει, αντί να υπάρχει συνεχώς.
Το όριο της πληροφορίας: Ο φυσικός Zohreh Davoudi από το MIT πρότεινε ότι αν η πραγματικότητα είναι προσομοιωμένη, τότε θα πρέπει να έχει όρια στην ανάλυση, όπως τα pixels σε μια οθόνη. Υπάρχουν ενδείξεις από την έρευνα της κοσμικής ακτινοβολίας ότι το σύμπαν μπορεί να έχει ένα είδος «ανάλυσης» ή «ψηφιακής δομής».
Οι θεμελιώδεις φυσικές σταθερές: Ορισμένοι επιστήμονες έχουν προτείνει ότι οι θεμελιώδεις φυσικές σταθερές (όπως η ταχύτητα του φωτός) μπορεί να είναι κωδικοποιημένες τιμές, όπως οι παράμετροι ενός προγράμματος υπολογιστή.
Η τεχνολογική άποψη: Μπορούμε να φτιάξουμε μια προσομοίωση;
Η πρόοδος στην τεχνητή νοημοσύνη και τα βιντεοπαιχνίδια δείχνει ότι δημιουργούμε όλο και πιο ρεαλιστικούς εικονικούς κόσμους.
Προσομοιώσεις φυσικών φαινομένων: Οι υπερυπολογιστές μπορούν ήδη να προσομοιώσουν μικροσκοπικά τμήματα του σύμπαντος, μοντελοποιώντας την αστροφυσική, μαύρες τρύπες και την εξέλιξη του σύμπαντος. Αν η υπολογιστική μας ισχύς συνεχίσει να αυξάνεται, κάποια στιγμή θα μπορούσαμε να δημιουργήσουμε έναν ολόκληρο προσομοιωμένο κόσμο με συνειδητά όντα.
Η πρόοδος στη VR και το metaverse: Η εικονική πραγματικότητα (VR) βελτιώνεται ραγδαία, και μεγάλες εταιρείες, όπως η Meta (πρώην Facebook), εργάζονται πάνω στη δημιουργία καθηλωτικών εικονικών κόσμων. Αν υποθέσουμε ότι ένας προηγμένος πολιτισμός έχει πολύ καλύτερη τεχνολογία, τότε θα μπορούσε να φτιάξει μια προσομοίωση τόσο ρεαλιστική που τα όντα μέσα σε αυτήν δεν θα γνώριζαν τη διαφορά.
Μπορούμε να αποδείξουμε ότι ζούμε σε προσομοίωση;
Μερικοί επιστήμονες προσπαθούν να βρουν πειραματικές αποδείξεις για την υπόθεση της προσομοίωσης.
Σφάλματα στον «κώδικα»: Ορισμένοι ερευνητές προτείνουν ότι αν η πραγματικότητα είναι προσομοιωμένη, τότε μπορεί να εντοπίσουμε «bugs» ή ασυνέπειες, όπως glitches σε ένα παιχνίδι. Ορισμένα ανεξήγητα φαινόμενα της φυσικής, όπως η σκοτεινή ύλη ή η σκοτεινή ενέργεια, μπορεί να είναι τέτοιου είδους σφάλματα.
Η ανακάλυψη «ψηφιακής» δομής στο σύμπαν: Αν το σύμπαν είναι προσομοιωμένο, τότε μπορεί να έχει κάποια μορφή κβαντισμένης πληροφορίας, όπως τα δεδομένα ενός προγράμματος υπολογιστή. Αν βρούμε ένα «ελάχιστο μήκος» ή ένα όριο στην ανάλυση της ύλης και της ενέργειας, θα ήταν ένδειξη ψηφιακής προέλευσης.
Εκείνοι που μας προσομοιώνουν μπορεί να επικοινωνήσουν: Αν όντως είμαστε σε προσομοίωση, τότε ίσως οι δημιουργοί της να στείλουν μηνύματα ή να αφήσουν ενδείξεις για την ύπαρξή τους. Κάποιοι επιστήμονες έχουν προτείνει ότι αν οι δημιουργοί μας θέλουν να επικοινωνήσουν, μπορεί να το κάνουν με παράξενα μοτίβα στην κοσμική ακτινοβολία ή με ανεξήγητες αλλαγές στους φυσικούς νόμους.
Αν ζούμε σε προσομοίωση, τι σημαίνει αυτό για τη ζωή μας;
Μήπως δεν έχει σημασία; Αν η πραγματικότητα που βιώνουμε φαίνεται αληθινή, ίσως δεν έχει σημασία αν είναι προσομοιωμένη ή όχι. Όπως ένας χαρακτήρας σε ένα βιντεοπαιχνίδι δεν μπορεί να ξεφύγει από τον προγραμματισμό του, έτσι κι εμείς ίσως πρέπει να αποδεχτούμε την κατάστασή μας.
Τι θα συμβεί αν η προσομοίωση «τερματιστεί»; Αν ζούμε σε προσομοίωση, τότε υπάρχει η πιθανότητα να κλείσει ή να επανεκκινηθεί. Αυτό θυμίζει έννοιες που συναντάμε σε θρησκείες, όπως η έννοια του τέλους του κόσμου ή της επανεκκίνησης της δημιουργίας.
Συμπέρασμα: Η θεωρία της προσομοίωσης είναι μια συναρπαστική ιδέα που συνδυάζει φιλοσοφία, φυσική και τεχνολογία. Αν και δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι ζούμε σε ένα Matrix, οι ενδείξεις από την κβαντική φυσική και την πρόοδο της τεχνολογίας δείχνουν ότι η πιθανότητα αυτή δεν μπορεί να απορριφθεί εντελώς. Είτε ζούμε σε μια προσομοίωση είτε όχι, το ερώτημα ανοίγει ενδιαφέροντες διαλόγους για τη φύση της πραγματικότητας και της συνείδησης.
Σχετικά Άρθρα
Ο νόμος του Χαμπλ : Παρατηρώντας το Σύμπαν να διαστέλλεται
Παράλληλα σύμπαντα παράλληλοι κόσμοι επικρατούσες θεωρίες
