Η Ανταρκτική είναι η πιο κρύα και ξηρότερη ήπειρος, περιέχει το 90% του συνόλου του πάγου στη Γη σε μια έκταση μόλις 1,5 φορές μεγαλύτερη από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Αλλά η νοτιότερη ήπειρο της Γης είναι πολλά περισσότερα από ένα μεγάλο κομμάτι πάγου.
Η Ανταρκτική είναι η πέμπτη μεγαλύτερη ήπειρος
Το μέγεθός της ποικίλλει κατά τη διάρκεια των εποχών, καθώς η επέκταση του θαλάσσιου πάγου κατά μήκος της ακτής, σχεδόν διπλασιάζει το μέγεθος της ηπείρου το χειμώνα.
Όλη η Ανταρκτική είναι καλυμμένη με πάγο; Λιγότερο από το μισό τοις εκατό της απέραντης άγριας φύσης είναι χωρίς πάγο. Η ήπειρος χωρίζεται σε δύο περιοχές, γνωστές ως Ανατολική και Δυτική Ανταρκτική. Η Ανατολική Ανταρκτική αποτελεί τα δύο τρίτα της ηπείρου και είναι περίπου στο μέγεθος της Αυστραλίας.
Ο πάγος σε αυτό το τμήμα της ηπείρου έχει μέσο όρο πάχους 2 χιλιόμετρα. Η Δυτική από την άλλη πλευρά, είναι μια σειρά από παγωμένα νησιά που εκτείνεται προς το νότιο άκρο της Νότιας Αμερικής, σχηματίζοντας την επέκταση των Άνδεων. Οι δύο περιοχές χωρίζονται από τα Υπερανταρκτικά Όρη. Μια οροσειρά ανυψωμένου ιζηματογενούς πετρώματος που εκτείνεται σε όλη την ήπειρο και μερικές φορές καλύπτεται εντελώς από τον πάγο.
Ο πάγος της Ανταρκτικής δεν είναι ένα λείο στρώμα, αλλά μια συνεχώς μεταβαλλόμενη έκταση
Οι ρωγμές στους πάγους που καλύπτουν την ήπειρο έχουν εκατοντάδες μέτρα βάθος. Κρύβεται μόνο από ένα ρηχό στρώμα χιονιού. Τα παγόβουνα πέφτουν κατά μήκος της ακτής, και οι παγετώνες ξεσπούν στη θάλασσα. Παρά τον πάγο της, η Ανταρκτική χαρακτηρίζεται ως έρημος, επειδή είναι τόσο λήγει η παρουσία σταγονίδιων νερού στην ατμόσφαιρα.
Οι περιοχές στο κέντρο της ηπείρου λαμβάνουν κατά μέσο όρο 50 χιλιοστά καθίζησης κυρίως υπό μορφή χιονιού κάθε χρόνο. Η έρημος της Σαχάρα στο μεγαλύτερο μέρος της λαμβάνει διπλάσια βροχή κάθε χρόνο.
Οι παράκτιες περιοχές της Ανταρκτικής λαμβάνουν περισσότερη υγρασία, αλλά εξακολουθεί ο μέσος όρος να είναι μόνο 200 mm ετησίως. Σε αντίθεση με τις περισσότερες περιοχές της ερήμου. Ωστόσο η υγρασία δεν απορροφάται από το έδαφος. Αντ’ αυτού οι σωροί χιονιού συσσωρεύονται πάνω στο χιόνι.
Αν και είναι μικρή η υγρασία που πέφτει από τον ουρανό, η Ανταρκτική εξακολουθεί να πλήττεται από κολοσσιαίες χιονοθύελλες. Όπως οι αμμοθύελλες στην έρημο, ο άνεμος σηκώνει το χιόνι από το έδαφος και εκσφενδονίζει ένα τεράστιο λευκό επίστρωμα. Οι άνεμοι μπορούν να φθάσουν έως και 320 km/h.
Επειδή βρίσκεται στο νότιο ημισφαίριο, οι εποχές στην Ανταρκτική είναι το αντίθετο των εποχών στο βορρά. Το καλοκαίρι ξεκινά από τον Οκτώβριο μέχρι τον Φεβρουάριο και ο χειμώνας καλύπτει το υπόλοιπο του έτους.
Η ορεινή Ανατολική Ανταρκτική είναι ψυχρότερη από το δυτικό της μέρος. Η χαμηλότερη θερμοκρασία που έχει καταγραφεί ποτέ στην Γη ήταν −89,6 °C και καταγράφηκε στις 21 Ιουλίου 1983 στον ρωσικό Σταθμό Βοστόκ (Vostok) ένας ερευνητικός σταθμός στην ενδοχώρα της Ανταρκτικής.
Η εξερεύνησή της Ανταρκτικής
Η Ανταρκτική δεν είχε ερευνηθεί πριν από το 1820. Η πρώτη παρατήρηση της Ανταρκτικής ήταν από ένα Αμερικάνο κυνηγό φώκιας τον Τζον Ντέιβις (John Davis) το 1821, αν και ορισμένοι ιστορικοί το αμφισβητούν.
Στις αρχές του 20ου αιώνα, δύο ομάδες εξερευνητών ξεκινούσαν να πάνε σε όλη την έρημο της Ανταρκτικής. Ένας δύσκολος αγώνας σε μέρη όπου κανείς δεν είχε περπατήσει πριν.
Η μια ομάδα ήταν υπό την ηγεσία του νορβηγού εξερευνητή Ρόαλντ Αμούνδσεν (Roald Amundsen), και η άλλη από τον Βρετανό αξιωματικό Ρόμπερτ Φάλκον Σκοτ (Robert Falcon Scott). Ένας αγώνας που κράτησε 99 ημέρες για τις δυο ομάδες με στόχο την τελική επικράτηση.
Η ομάδα του Αμουντσέν κέρδισε τη νίκη στις 14 Δεκεμβρίου 1912. Ο Σκοτ και το πλήρωμά του έφτασαν στον πόλο τέσσερις εβδομάδες αργότερα στις 17 Ιανουαρίου 1913, αλλά δεν κατάφεραν να γυρίσουν ζωντανοί. Μια ομάδα αναζήτησης βρήκε τον Σκοτ και τους δύο εναπομείναντες συντρόφους του μέσα στους υπνόσακους τους σε μια μικρή σκηνή στον πάγο.17 χιλιόμετρα από την πλησιέστερη κρύπτη προμηθειών.
Το 1914 ο Άγγλο-Ιρλανδικής καταγωγής εξερευνητής Έρνεστ Σάκλετον (Ernest Shackleton), ήταν ο πρώτος που επιχίρησε να διασχίσει την Ανταρκτική μέσω του Νότιου Πόλου. Μία απόσταση 2.900 χλμ. Περίπου. Ο Σάκλετον και το πλήρωμά του με 28 άνδρες αντιμετώπισαν απίστευτες προκλήσεις σε ολόκληρη την παγωμένη ήπειρο. Παρόλο που η αποστολή υπήρξε αποτυχημένη όλοι επέστρεψαν ζωντανοί.
Η ζωή στην Ανταρκτική
Η ζωή των φυτών στην Ανταρκτική περιορίζεται από μια ποικιλία βρύων, λειχήνων και φύκια. Η κάλυψη εποχιακών βρύων στην Ανταρκτική, ειδικά στη χερσόνησο της που θερμαίνετε γρήγορα, έχει αυξηθεί σταθερά τα τελευταία 50 χρόνια. Οι επιστήμονες αναμένουν ότι η κρύα ήπειρος θα γίνει ακόμα πιο πράσινη καθώς παγκόσμια η θερμοκρασία θα συνεχίσει να αυξάνονται.
Παρά την έλλειψη πλούσιας βλάστηση και την πλήρη απουσία αμφιβίων ερπετών και χερσαίων θηλαστικών, υπάρχει σε αφθονία ζωή μέσα και γύρω από την Ανταρκτική. Μεγάλοι πληθυσμοί πιγκουίνων, φαλαινών, ψαριών και ασπόνδυλων ευδοκιμούν στις ακτές της Ανταρκτικής και στις κρύες θάλασσες, ειδικά το καλοκαίρι.
Ο Αυτοκρατορικός πιγκουίνος είναι το μόνο θερμόαιμο ζώο που παραμένει στην ήπειρο το χειμώνα. Είναι σε θέση να αυτοθερμορρυθμίζεται, δηλαδή να διατηρεί σταθερή την θερμοκρασία του σώματός του σε ευρύ φάσμα θερμοκρασιών χωρίς, ωστόσο, να χρειαστεί να μεταβάλλει τον μεταβολισμό του. Γνωστό ως θερμο-ουδέτερη ζώνη (thermoneutral range).
Ερευνητικοί σταθμοί στην Ανταρκτική
Δεν υπάρχουν αυτόχθονες άνθρωποι στην παγωμένη ήπειρο. Σήμερα υπάρχουν διάφοροι ερευνητικοί σταθμοί. Διοικούνται από περισσότερες από 20 χώρες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, της Κίνας, της Ρωσίας, της Ιαπωνίας, της Γαλλίας και της Γερμανίας.
4.000 επιστήμονες, βρίσκονται σε 70 ερευνητικούς σταθμούς, κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, σύμφωνα με το νορβηγικό Ινστιτούτο. Ο αριθμός των ανθρώπων πέφτει στους 1.000 κατά τη διάρκεια του χειμώνα.
Αν και η Ανταρκτική είναι κομβικό σημείο για τους κλιματολόγους, τους ωκεανογράφους και τους βιολόγους. Η παγωμένη έρημος προσελκύει επίσης αστρονόμους από όλο τον κόσμο. Χάρη στο ξηρό κλίμα και την απουσία φωτορύπανσης, η Ανταρκτική είναι ένα από τα καλύτερα μέρη στη Γη για την παρατηρήσει του διαστήματος.
Το 2010 κατασκευάστηκε Το IceCube, ο πρώτος και μεγαλύτερος ανιχνευτής νετρίνων στον κόσμο. Είναι μια εγκατάσταση στην Ανταρκτική που καταλαμβάνει 1 κυβικό χιλιόμετρο, και περιλαμβάνει 86 σήραγγες σε βάθος 1500 – 2500 μέτρων μέσα στον πάγο.
Η τεράστια έκταση, χωρίς βλάστηση αποτελεί εξαιρετικό μέρος για να αναζητήσετε μετεωρίτες. Οι σκουρόχρωμες πέτρες ξεχωρίζουν εύκολα από το λευκό φόντο. Το 2013, μια ομάδα από Βέλγους και Ιάπωνες επιστήμονες ανακάλυψαν ένα μετεωρίτη 18 κιλών στο οροπέδιο της ανατολικής Ανταρκτικής. Ο παγωμένος καιρός της Ανταρκτικής είναι ιδανικό μέρος για να μελετήσουν οι επιστήμονες πώς προσαρμόζονται τα φυτά και τα ζώα σε ακραίες περιβαλλοντικές συνθήκες.
Ανταρκτική ένας τουριστικός προορισμός
Υπάρχουν τουλάχιστον δύο ενεργά ηφαίστεια στην Ανταρκτική. Το ένα στο όρος Έρεβος 3.794 μέτρα (Mount Erebus), είναι συνεχώς ενεργό από το 1972 μέχρι σήμερα. Το άλλο βρίσκεται στο νησί Deception, έξω από την Ανταρκτική Χερσόνησο. Αν και οι εκρήξεις του 1967 και του 1969 κατέστρεψαν ερευνητικούς σταθμούς, το νησί παραμένει δημοφιλές στους τουρίστες. Μπορούν να κολυμπήσουν στο νερό που ζεσταίνεται από το ηφαίστειο ενώ περιβάλλεται από πάγο.
Εάν ρίξετε βραστό νερό στον αέρα στην Ανταρκτική, θα εξατμιστεί αμέσως. Τα περισσότερα από τα σωματίδια θα μετατραπούν σε ατμό, ενώ άλλα θα μετατραπούν αμέσως σε μικρά κομμάτια πάγου.
Πριν από εκατομμύρια χρόνια, η Ανταρκτική είχε πολύ πιο ζεστό κλίμα και κατείχε αειθαλή δάση και μεγάλη ποικιλία ζώων. Τα απολιθώματα από την προηγούμενη περίοδο παρέχουν στους επιστήμονες στοιχεία για τη ζωή πριν η Ανταρκτική γίνει ένα τεράστιο παγωμένο μέρος. Η τήξη των πάγων της Ανταρκτικής θα ανεβάσει τους ωκεανούς σε όλο τον κόσμο κατά 60 έως 65 μέτρα.
Το 2000 καταγράφηκε η μεγαλύτερη αποκοπή βράχου ένας πάγος ίσο με το μεγέθους του Τέξας. Με εμβαδόν επιφάνειας 11.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα πάνω από το νερό και 10 φορές μεγαλύτερο κάτω
Το 1959, 12 χώρες με επιστήμονες τοποθετημένοι μέσα και γύρω από την Ανταρκτική υπέγραψαν μια συμφωνία που η Ανταρκτική θα συνεχίσει να χρησιμοποιείται για πάντα για ειρηνικούς σκοπούς και δεν θα γίνει η σκηνή ή το αντικείμενο διεθνούς διαφωνίας. Από τότε, περισσότερες από 38 χώρες υπέγραψαν αυτό που είναι πλέον γνωστό ως Συνθήκη της Ανταρκτικής.